Trkiye’nin nclnde 15 Haziran 1997’de kurulan D8 Tekilat, ilkeleri ve kapsad corafi alanla kresel bir oluum halini ald.
Trkiye’nin yan sra Banglade, Msr, Endonezya, ran, Malezya, Nijerya, Pakistan ve tekilatn genileme stratejisi kapsamnda geen yl Msr’n bakenti Kahire’de dzenlenen 11. Zirve Toplants’nda ye lke olarak kabul edilen Azerbaycan’n bnyesinde yer ald tekilatn 9 yesi bulunuyor.
Tarihsel ve kltrel balara sahip bu lkelerin aralarnda ekonomik ibirliini artrmay amalayan tekilat, ticaretten sanayiye, teknolojiden ulatrmaya kadar birok alanda yeni frsatlar oluturmak hedefiyle almalarn srdryor.
– EN FAZLA HRACAT MISIR’A
Trkiye’nin D8 Tekilat yesi lkelerle ticareti, ibirlii anlamalar ve ortak projelerle ivme kazand.
Trkiye statistik Kurumu (TK) verilerine gre, 2020-2024 dnemini kapsayan 5 ylda bu lkelere toplam 60,7 milyar dolarlk ihracat gerekletiren Trkiye, bu lkelerden ayn dnemde 65,9 milyar dolarlk mal ald.
Bylece Trkiye’nin tekilat yesi lkelerle arasndaki 5 yllk toplam ticaret hacmi, 126,6 milyar dolar olarak kaytlara geti.
Trkiye, ayn dnemde en fazla ihracat Msr’a gerekletirdi. Bu lkeye bu dnemde 19,7 milyar dolarlk ihracata karlk, 14,5 milyar dolarlk ithalat yapld. Bylece 2020-2024 dneminde Trkiye ile Msr arasndaki d ticaret hacmi 34,3 milyar dolar oldu.
Trkiye, bu dnemde Msr, ran, Azerbaycan, Pakistan ve Nijerya’yla yapt ticarette d ticaret fazlas verdi. Anlan fazla, Msr ile ticarette 5,2 milyar dolar, ran ile ticarette 2,5 milyar dolar, Azerbaycan ile ticarette 7,6 milyar dolar, Pakistan ile ticarette 1,8 milyar dolar ve Nijerya ile ticarette yaklak 3 milyar dolar olarak hesapland.
Bu yln ocak-nisan dneminde D8 Tekilat yesi lkelere toplam 4,1 milyar dolarlk ihracat yapld, bu lkelerden 5,4 milyar dolarlk ithalat gerekletirildi. Bylece sz konusu dnemde bu lkelerle toplam 9,5 milyar dolarlk ticaret hacmine ulalm oldu.
– KAAN, ENDONEZYA’YA KANAT ATI
Trkiye’nin D8 lkeleriyle savunma sanayisi, tarm, enerji gibi birok alanda ortak almalar ve ibirlikleri bulunuyor.
Bu kapsamda nceki gnlerde Trkiye ile Endonezya arasnda yaplan anlamayla, Trk Havaclk Uzay Sanayii (TUSA) tarafndan gelitirilen milli muharip uak KAAN’n, yurt iinde 48 adet retilerek bu lkeye ihra edilmesinin n ald. Trkiye’nin yerli ve milli savunma sanayisinin kaydettii gelimeyi gzler nne seren anlama dorultusunda retimde Endonezya’nn sahip olduu yerel kabiliyetlerden de yararlanlmas bekleniyor.
Bu gelimenin yan sra Trkiye ile Endonezya arasnda afet ve acil durum ynetimi alannda ibirlii yaplmasna ynelik de mutabakat zapt imzaland.
– Trkiye’nin desteiyle Msr’da insansz kara aralar retilecek
Trkiye, D8 yesi Msr ile geen yl imzalanan 17 mutabakat zaptyla da nemli ibirlikleri gerekletirmeyi hedefliyor. Bu dorultuda iki lke, zellikle demir yolu ve tarm sektrlerindeki ibirliini artrmaya, salk ve enerji alanndaki ortak almalarn gelitirmeye odakland.
Ayrca HAVELSAN ile Msr’daki Arap Endstri Organizasyonuna bal Kadir Fabrikas arasnda bu yln banda anlama imzaland. Anlamayla, Trk tarafnn teknik ve lisans desteiyle, fabrikada insansz kara aralarnn retilmesi planlanyor.
– ran ve Azerbaycan ile enerji alannda ibirlikleri ne kyor
Trkiye ile ran arasnda ise zellikle enerji alanndaki ibirlikleri dikkati ekiyor. Bu kapsamda yln banda Trkmenistan doal gazn ran zerinden swap yntemiyle Trkiye’ye tayan yeni anlama devreye girdi. Bu anlamann, Trkiye’nin enerji arz gvenliini salamlatraca ve enerji ticaretindeki kilit roln pekitirecei ngrlyor.
Trkiye ile Azerbaycan arasnda da geen yl zellikle vergilendirme, veterinerlik ve yksekretim alanlarnda anlamalar imzaland.
Ayrca yine bu yln banda, iki lke arasnda 2024’te imzalanan doal gaz alanna ilikin ibirlii anlamasnn onaylanmas uygun bulundu. Anlama, taraflarn kendi topraklarndan geerek Azerbaycan’dan ve nc lkelerden gelen doal gazn alm, satm, teslimi, takas ve transitine ilikin ibirliklerini artrmay hedefliyor.
Malezya, Nijerya ve Pakistan gibi lkelerdeki inaat sektrnn altyap projelerine malzeme ve teknoloji destei de salanyor.
Trkiye’nin 2020-2024 dnemini kapsayan 5 ylda D8 Tekilat yesi lkelerle d ticareti (dolar) yle:
lkeler | hracat | thalat | Ticaret hacmi |
Msr | 19.735.134.267 | 14.543.517.918 | 34.278.652.185 |
ran | 14.548.603.541 | 12.005.096.644 | 26.553.700.185 |
Azerbaycan | 12.810.981.255 | 5.255.708.917 | 18.066.690.172 |
Pakistan | 3.680.512.531 | 1.911.584.976 | 5.592.097.507 |
Nijerya | 3.628.100.432 | 636.314.263 | 4.264.414.695 |
Banglade | 2.318.440.138 | 3.256.585.971 | 5.575.026.109 |
Malezya | 2.244.107.340 | 18.184.753.421 | 20.428.860.761 |
Endonezya | 1.691.407.815 | 10.136.328.921 | 11.827.736.736 |
Toplam | 60.657.287.319 | 65.929.891.031 | 126.587.178.350 |